Doç. Dr. Cengiz Dibekoğlu

Özofagus (Yemek Borusu ) Kanserleri

Özofagus kanseri nedir?

Yemek borusu denilen yutaktan mide ye kadar uzanan tüp şeklindeki sindirim organında gelişmiş kanserler özofagus kanseri olarak adlandırılır. Özofagus kanseri, yemek borusu olarak bilinen özofagusun iç yüzeyindeki hücrelerin kontrolsüz bir şekilde çoğalarak tümör oluşturmasıdır. Özofagus, yutaktan mideye yiyecek taşıyan uzun, kaslı bir tüptür. Bu kanser türü genellikle yavaş gelişir ve erken evrede belirti vermediği için geç tanı konulma olasılığı yüksektir.

Özofagus kanserinin kaç tipi mevcuttur?

Çoğunluğu yassı hücreli kanser veya adenokanser denilen iki tiptedir. Yassı hücreli tüm yemek borusunda saptanabilir. Adenokanser ise çoğunlukla yemek borusunun alt kısımlarında mide ye yakın bölümlerde olur.

Dünyada görülme sıklığı nedir?

Her yıl dünyada 500 bin yeni vaka ve 420 bin özofagus kanserine bağlı ölüm gerçekleşmekte. Doğu afrika orta ve batı asya da sık görülmektedir. İranın kuzeyi orta asya ve kuzey-orta Çin bölgesini kapsayan kısım en sık karşılaşılan bölgedir. Bu bölgeye ”özofagus kanser kemer bölgesi” denilmektedir.

​​​

Özofagus kanserinin nedenleri nelerdir?

Özofagus kanserini genel olarak 2 tipe ayırmak gerekir. Bu 2 tipe göre nedenler bazıları ortak olmak üzere değişmektedir. Bu 2 tip:

⦁ Yassı hücreli kanser

⦁ Adenokanser dir.

​

Yassı hücreli kanseri kolaylaştırıcı nedenler nelerdir?

⦁ Düşük sosyoekonomik düzey

⦁ Sigara kullanımı

⦁ Alkol tüketimi (büyük risk olarak tarif edilir)

⦁ Nitrosamine oluşumuna neden olacak gıdalar ve koruyucu maddeler (gıda koruyucusu olarak kullanılan bu maddeler kanser gelişme riskini arttırır. Nitrit ile korunmuş gıdalara dikkat etmek gerekir.)

⦁ Bazı gıda tüketim şekilleri ve gıda tipleri, (aşırı sıcak çay ve içecek tüketimi)

⦁ Geçirilmiş önceki yemek borusu hastalıkları,(Akalazya ve kostik yanıklarına bağlı özofagus darlıkları yassı hücreli kanser riskini arttırır)

⦁ HPV enfeksiyonları (insan papillomavirüs enfeksiyonu) sayılabilir.

​

Adenokanseri kolaylaştırıcı nedenler nelerdir?

⦁ Reflü hastalığı (yemek borusunun yanmasına neden olur ve Barret özofagus hastalığını kolaylaştırır)

⦁ Barret özofagus hastalığı (Bu durumda kanser olma riski normal populasyona göre 30 kat daha fazladır)

⦁ Sigara kullanımı (özellikle Barret hastalığı da varsa riski daha da yükseltir)

⦁ Alkol tüketimi (sigaranın alkol ile beraber tüketimi riski 2 katına çıkarır)

⦁ Obezite (reflü hastalığını arttırarak indirekt olarak riski arttırır)

⦁ Helicobacter pylori enfeksiyonu

⦁ Yemek borusunın artmış asit tahrişi

⦁ Bazı gıdalar ve koruyucu maddeler ( nitroz maddeler ile korunmuş gıdalar)

​

Nitröz maddeler nasıl kanser yapar ve nasıl korunuruz?

Nitritler gıdalarda koruyucu madde olarak kullanılırlar ve bir kısım gida da kendiliğinden bulunur. Bunların nitröz maddelere dönmesi için kuvvetli asit ortam gerekir. Bu da insan midesinde olur. Bu nitroz maddeler sonra aminoasitlerle birleşerek nitrözamin denilen kanserojen maddeleri oluşturur. C vitamini bu dönüşüme engel olur. Artık koruyucu kullanılan gıdalara c vitamini de eklenmekte. Özellikle bira, balık , su ürünleri, kırmızı et , ve peynir de kendiliğinden bulunur. Sucuk salam sosis ve kurutulmuş etlerde koruyucu olarak kullanılır.

​

Korunmanın en kısa yolu bu maddeleri tüketmemektir. Koruyucu madde içeren gıdaları tüketmemeye çalışmalıyız. Tüketmemiz gerekirse de gıda içinde ayrıca bu koruyucu maddelerin yendiğinde zararlı nitrosaminlere dönmesini engelleyecek C vitamini ( ascorbic asit olarak da yazılır) barındırdığından da emin olmalıyız.

​

Yemek borusu kanserinden korunmak için neler yapmalıyız?

⦁ Sigara ve alkol kullanmamalıyız

⦁ Bol miktarda tahıl kaynaklı lifli besinler tüketmeliyiz

⦁ C vitamini, B6 vitamini, folik asit ve beta- karoten gibi destek maddeleri koruyucu etkiler gösterir

⦁ Yeşil sebzeler ve meyveler koruyucu etki gösterir

⦁ Reflü gibi problemlerimiz varsa bunun tedavisini yapmalıyız

⦁ Aşırı sıcak gıdalar ve içecekler tüketmemeliyiz

⦁ Koruyucu maddelerle işlem görmüş gıda tüketiminden kaçınmalıyız

​

Yemek borusu kanserinde şikayetler nelerdir?

Hastalık ilerleyene kadar genellikle pek farkedilmez. İlerleyince yemek borusu daralır ve yutma güçlüğü başlar.

⦁ En sık şikayet yutma güçlüğüdür. Sıvılar çoğunlukla rahat yutulur ama katı gıdalar tıkanma yapmaya başlar. Gittikçede kötüye gider.

⦁ Daha erken dönemlerde bazen yutarken hafif bir takılma veya yapışma hissi ve sonrasında yutkunmayla aşağıya geçirebilme görülebilir. Ama çoğunlukla hastalar bu erken bulguları önemsemezler ve hastalık ilerler.

⦁ Yutma güçlüğünden dolayı beslenme zorluğu ve kilo kaybı oluşur.

⦁ Göğüs duvarında yanma ve ağrı hissi

⦁ Ses kısıklığı

​

Hastalık nasıl teşhis edilir?

⦁ Yukarıdaki şikayetleri olan hastalara genellikle doktor bir gastroskopi tetkiki ister ve tanı çoğunlukla bu şekilde konulur. Endoskopist tümör varlığından kuşkulanırsa bu bölgelerden biopsi alır ve tanı patolojik olarak doğrulanır.

⦁ Bazen çekilen tomografilerde ve ilaçlı mide filmlerinde de tümör görülebilir. Ama asıl teşhis yöntemi gastroskopi ve biopsidir.

​

Tedavisi nasıl yapılır?

Kanserin tipi, yeri ve evresine göre tedavi değişebilmektedir. Bu konuda uzman bir doktor buna karar verir. Cerrahi tedaviye uygun vakalarda cerrahi birincil tedavi yöntemidir. Ayrıca radyoterapi ve kemoterapi de tedavi yöntemleridir.